Samobójstwo w szpitalu psychiatrycznym – kto ponosi odpowiedzialność?
Wpływ śmierci osoby, która odebrała sobie życie na rodzinę i przyjaciół, jest niewątpliwie głęboki i długotrwały. U osób leczonych psychiatrycznie do samobójstwa może dojść nawet podczas hospitalizacji lub wkrótce po wypisie ze szpitala psychiatrycznego. Część pacjentów przed samobójstwem zaprzecza występowaniu myśli suicydalnych, dlatego tak ważny jest wnikliwie i odpowiedzialnie sprawowany nadzór nad chorymi w trakcie leczenia zamkniętego.
Czy pobyt w szpitalu psychiatrycznym jest dobrowolny?
Kwestie zgody na podjęcie leczenia psychiatrycznego omówione zostały w ustawie z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego. Art. 22 tejże ustawy obliguje personel medyczny do uzyskania pisemnej zgody na podstawie ważnego skierowania, jeżeli lekarz wyznaczony do tej czynności, po osobistym zbadaniu pacjenta, stwierdzi wskazania do przyjęcia. W przypadku osób niezdolnych do wyrażenia zgody leczenie następuje po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego.
Wyjątkiem od powyższej zasady jest art. 23 niniejszej ustawy, który legitymizuje przyjęcie pacjenta do szpitala wbrew jego woli w szczególnie uzasadnionych okolicznościach. Osoba chora psychicznie może być przyjęta do szpitala psychiatrycznego bez zgody tylko wtedy, gdy jej dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu choroby zagraża bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób.
Wypis ze szpitala psychiatrycznego, a zagrożenie dla życia i zdrowia pacjenta
Dopuszczalność wypisu na żądanie zależy od formy przyjęcia pacjenta do placówki. Jeśli chory wyraził zgodę na podjęcie leczenia psychiatrycznego to wypis z psychiatrycznego podmiotu leczniczego jest możliwy, gdy stan zdrowia pacjenta nie wymaga dalszego udzielania świadczeń zdrowotnych w warunkach szpitalnych. Pacjent ma prawo do wypisania się ze szpitala na własne żądanie, jednak w takim przypadku powinien zostać szczegółowo poinformowany o możliwych konsekwencjach zaprzestania dalszego leczenia. Zarówno pacjent, jak i lekarz są zobowiązani do podpisania oświadczenia o wypisie na własne żądanie, w którym znajdzie się także informacja o zapoznaniu pacjenta z potencjalnymi skutkami zakończenia hospitalizacji.
W przypadku podjęcia leczenia na podstawie art. 23 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, tj. bez zgody pacjenta również wymagany jest wniosek pacjenta o wypisanie go ze szpitala, natomiast decyzję o wypisaniu pacjenta przebywającego bez zgody podejmuje lekarz kierujący oddziałem, jeśli uzna, że ustały przyczyny przyjęcia do szpitala psychiatrycznego pacjenta. O wypisie jest też zawiadamiany sąd. Jeśli lekarz uzna, że przyczyny, które doprowadziły do przyjęcia pacjenta na oddział psychiatryczny nie minęły – ma prawo on odmówić wypisu, nawet jeśli pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy zażądają opuszczenia placówki.
Warto jednak podkreślić, że to do personelu medycznego należy odpowiedzialność za ocenę, czy pacjent stanowi bezpośrednie zagrożenie dla swojego życia, a także dla życia lub zdrowia innych osób. W przypadku spełnienia którejkolwiek z powyższych przesłanek, pacjent wymaga kontynuacji leczenia w ośrodku zamkniętym i nie może go opuszczać, nawet na swoje wyraźne żądanie.
Odszkodowanie za śmierć członka rodziny w szpitalu psychiatrycznym
W przypadku, gdy śmierć pacjenta psychiatrycznego nastąpiła w wyniku zaniedbań placówki medycznej – rodzinie zmarłego przysługuje rekompensata w postaci zadośćuczynienia za śmierć, odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej, czy zwrotu kosztów pogrzebu. Wysokość świadczeń ustalana jest indywidualnie z uwzględnieniem wszystkich istotnych w sprawie okoliczności, takich jak: rodzaj więzi, wiek zmarłego, stopień pokrewieństwa, skala cierpienia, czy liczba osób pozostających na jego utrzymaniu.
Odszkodowanie za samobójstwo w toku leczenia psychiatrycznego – orzecznictwo
Wyrokiem z dnia 05 października 2021 r. (sygn. akt I ACa 478/19) Sąd Apelacyjny w Warszawie stwierdził, iż „Wina pozwanego szpitala, wyraża się w braku należytej pieczy nad pacjentem umieszczonym w zamykanym oddziale z powodu myśli samobójczych. Pracownik pozwanego szpitala – pielęgniarz pozostawił pacjenta poza oddziałem, nie odprowadzając go na oddział, w sytuacji, gdy zgodnie z zaleceniem lekarza prowadzącego, pacjent nie mógł opuszczać oddziału bez opieki personelu szpitala, bądź członka rodziny. Co istotne, pacjent zgłosił się do szpitala sygnalizując myśli samobójcze i obawiając się o własne życie. Zostały w związku z tym stwierdzone podstawy do hospitalizacji pacjenta i w konsekwencji pacjent został umieszczony na oddziale zamykanym, bez możliwości jego opuszczania bez opieki personelu. Szpital miał zatem obowiązek zadbać o to, aby pacjent nie miał możliwości targnięcia się na własne życie. Taki obowiązek szpitala, jak trafnie wskazał Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku wydanego w sprawie III C 815/16, wynikał z art. 14 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, zgodnie z którym pacjent miał być nadzorowany w taki sposób, aby nie mógł opuścić szpitala psychiatrycznego bez zgody ordynatora lub lekarza prowadzącego. Zgoda na opuszczenie szpitala przed „wypisem” mogła być udzielona przez ordynatora lub lekarza prowadzącego tylko w przypadku, gdy opuszczenie szpitala nie zagrażało życiu pacjenta albo życiu i zdrowiu innych osób.” W związku z powyższym, zasądził on kwotę 180.000,00 zł zadośćuczynienia w związku z tragiczną śmiercią syna powódki.
Z kolei Sąd Okręgowy w Częstochowie w wyroku z dnia 27 listopada 2015 r. (sygn. akt I C 145/12) wskazuje „Osoba chora psychicznie podczas jej leczenia w placówce medycznej wymaga szczególnego traktowania, szczególnego nadzoru, opieki i leczenia. Od personelu placówki medycznej, w której funkcjonuje Oddział Zamknięty leczenia psychiatrycznego należy wymagać szczególnej formy pomocy osobom chorym przyjętym do leczenia specjalistycznego i szczególnej ochrony w zakresie zdrowia i życia osób w placówce tej przebywających. Pacjentka wyraziła zgodę na pozostanie w Szpitalu i podjęcie leczenia szpitalnego. Zgoda pacjenta na leczenie nie może zmienić standardów ochrony jego zdrowia i leczenia szpitalnego przez szpital, który podjął się leczenia psychiatrycznego. Odpowiedzialność pozwanego Szpitala opierała się na zasadzie winy i ma swoją podstawę prawną w dyspozycji art. 415 k.c. W ocenie Sądu Okręgowego pozwany szpital nie zapewnił w sposób należyty warunków przebywania na oddziale zamkniętym osób chorych psychicznie, takich które uniemożliwiłyby ucieczkę ze szpitala. Brak należytego nadzoru nad pacjentem sprawił, że pacjentka potrafiła wykorzystać sytuację otwarcia drzwi prowadzących na teren oddziału, na którym przebywała i uciec z oddziału, a następnie z terenu szpitala. Brak należytej akcji ze strony personelu medycznego i zatrzymania uciekającej pacjentki sprawił, że znalazła się poza szpitalem, samodzielnie dotarła do pobliskiego kanału, gdzie popełniła samobójstwo. Śmierć nastąpiła w wyniku utonięcia. Pomiędzy błędami personelu pozwanego szpitala, a czynem samobójczym istnieje normalny związek przyczynowy”. W niniejszej sprawie, kwota zadośćuczynienia w związku z samobójczą śmiercią matki powódki wyniosła 70.000,00 zł.
Problematyka samobójczej śmierci po opuszczeniu szpitala poruszona została również w wyroku Wielkiej Izby ETPC z dnia 31 stycznia 2019 r. (sygn. 78103/14). W ocenie Trybunału, w stosunku do dobrowolnego pacjenta psychiatrycznego władze mają ogólny obowiązek podejmowania rozsądnych działań chroniących go przed realnym i bezpośrednim ryzykiem samobójstwa. Wymagane środki zależą od konkretnych okoliczności, często różnych zależnie od tego, czy pacjent był hospitalizowany dobrowolnie, czy niedobrowolnie. Obowiązek rozsądnych działań chroniących przed samookaleczaniem istnieje w odniesieniu do obu kategorii pacjentów. W przypadku pacjentów hospitalizowanych na podstawie postanowienia sądu i w rezultacie niedobrowolnie, Trybunał może jednak stosować surowszy standard kontroli.
Adwokat medyczny
Nasza kancelaria prawa medycznego oferuje kompleksową pomoc prawną na każdym etapie postępowania w sprawach o zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej w toku leczenia psychiatrycznego.
Napisz do nas wiadomość lub zadzwoń pod numer telefonu 789 940 934.
Przejdź do zakładki błąd medyczny, by poznać więcej szczegółów.
Brak komentarzy